بانک جهانی - شاخص هاي توسعه جهاني

شاخص هاي توسعه جهاني

WDI : World Development Indicators

WDI معيار اندازه گيري آماري براي رشد شاخص‌هاي توسعه در كشور هاي مختلف مي باشد . اين آمار توسط بانک جهاني و باهمكاري بيش از 30 شريک بصورت سالانه منتشر مي شود كه تلفيقي از اطلاعات در مورد توسعه است.
اين منبع بسيار معتير براي 153 كشور تنظيم شده است و شش بخش عمده دارد. اين شش بخش عبارتند از :

• نگاهي كلي به جهان
• جمعيت
• محيط زيست
• اقتصاد
• دولت ها
• بازار و بازارهاي جهاني.

   

از جمله اطلاعات مهمي كه از اين منبع مي توان استخراج كرد  عبارتند از:

• آمار و ارقام مربوط به شاخص‌هاي جهاني مثل :اندازه بازار يا حجم اقتصاد كشورها ، ميزان رشد عمده شاخص‌هاي جهاني ، اهداف توسعه هزاره ، زنان در توسعه
• آمارهاي جمعيتي مثل :ميزان جمعيت و نرخ رشد ،آمار بيكاري و اشتغال، فقر، شاخص‌هاي اجتماعي فقر، تامين اجتماعي و بيمه، تحصيلات ، بهداشت و سلامت، تغذيه، مرگ و مير
• آمار هاي مربوط به محيط زيست مثل : خانه سازي در شهر ها ،كشاورزي ، دگرگونيهاي  بيولوژيكي، ازبين رفتن جنگلها، آب شيرين ، توليد و مصرف انرژي، منابع توليد برق، شهر سازي، ترافيك و تراكم، آلودگي هوا ، تعهد دولت ...
• آمارهاي مربوط به شاخص‌هاي اقتصادي مثل : شاخص‌هاي كليدي اقتصاد كلان (مثل  GDP، GNP )، رشد توليد ، وضعيت توليد ،  صنايع ،  تجارت ، صاد رات و واردات ، بخش خدمات ، وضعيت تقاضا ،رشد سرمايه گذاري ، دارايي دولت مركزي ، هزينه ها و درآمدهاي دولت ، شاخص‌هاي پولي و قيمتها ، بالانس پرداخت ها ، بدهي  هاي خارجي
• آمارهاي مربوط به شاخص‌هاي دولتي و نقش دولت در بازار مثل : توسعه بخش خصوصي، وضعيت سرمايه گذاري ، وضعيت تجاري، بورس سهام ، سياستهاي مالياتي، قيمتهاي مربوط به نرخ مبادلات، نقل و انتقال خدمات ،  ارتباطات ، اطلاعات ، علوم و فن آوري.
• آمارهاي مربوط به شاخص‌هاي بازارهاي جهاني مثل : هماهنگي و تطابق با بازارهاي جهاني،  جهت و رشد تجارت كالاها،  تجارت OECD با اقتصادهاي  با در آمد پايين و متوسط، تجارت منطقه اي ، موانع تعرفه اي
• و بسياري ديگر از شاخص‌هاي اساسي اقتصادي.

ابتدا پس ازفهرست مندرجات قسمتي مربوط به معرفي شركا و يا سازمانها و نهادهاي بين المللي وسازمانها و نهاد هاي دولتي كه در جمع آوري اطلاعات مورد نياز با بانك جهاني همكاري داشته اند آورده شده است و در انتهاي كتاب نيز شامل استنادات اطلاعات ارائه شده در كتاب ، كتابشناسي و نمايه مي باشد. علاوه بر اين در ابتدا و انتهاي هر يك از جداول ارائه شده توضيحات لازم در خصوص داده هاي جداول قابل دسترسي است.

لوح فشرده اين منبع بصورت نرم افزاري تهيه شده و قابل نصب روي سيستم رايانه مي باشد پس از نصب و اجرا مي توان به اطلاعات مربوط به شاخص هاي توسعه کشورهاي جهان در سال هاي مختلف كه بصورت سري زماني ارائه شده است دست يافت. اطلاعات لوح فشرده WDI بصورت سالانه روزآمد مي شود واطلاعات سال جديد به اطلاعات سال هاي قبل اضافه مي گردد به اين معني که کافي است آخرين لوح فشرده مورد استفاده قرار گيرد تا به کليه اطلاعات سال هاي گذشته نيز دسترسي داشت و نيازي به تهيه سال هاي مختلف از لوح فشرده نمي باشد.

در لوح فشرده سال 2008  اطلاعات تعداد  854 شاخص مهم اقتصادي ، براي  209 کشور و از سال 1960  تا 2007  وجود دارد که بصورت سري زماني و از طريق قسمت Query قابل دسترسي است.

براي آشنايي بيشتر با اين نرم افزار منحصر بفرد ، به شرح مختصري از لوح فشرده مربوط به سال WDI 2008 پرداخته مي شود. پس از نصب  بسيار آسان آن بر روي رايانه و اجراي آن ، صفحه اصلي بانک اطلاعاتي WDI 2008  بصورت تصوير نمايان مي شود.

همانطور که در تصوير قابل مشاهده است اطلاعات اين لوح فشرده از چند قسمت اصلي تشکيل شده و از چند طريق نيز قابل دسترسي مي باشد. 

·        قسمت اصلي مربوط به شاخص هاي توسعه جهاني مي باشد که از طريق منوي World Development Indicators قابل دسترسي است. در اين قسمت که درحقيقت نسخه الکترونيکي از کتاب اصلي مي باشد کليه اطلاعات مندرج در کتاب بصورت الکترونيکي و البته با ويژگي هاي ارتباط و لينک بين مطالب مرتبط، امکانات چاپ و کپي و غيره ارائه مي شود. با كليلك بر روي قسمت مربوطه وارد فهرست مندرجات خواهيم شد .

      

·        قسمت مربوط به سري هاي زماني يکي از ويژگي هاي مهم اين لوح فشرده بوده و امکانات بسيار مناسبي در اختيار پژوهشگران قرار مي دهد از طريق منوي افقي Query و يا منوي عمودي Time Series Query   قابل دسترسي است.

·        همچنين مي توان به اطلاعات كشور ها با استفاده از انتخاب آن ها از روي نقشه جهان و كليلك بر روي آن دست يافت. براي اين منظور بايد در منوي افقي روي قسمت  Map و يا در منوي عمودي روي لينك World Map كليك كرده و پس از مشاهده نقشه جهان كشور مورد نظر را انتخاب كرد.

·        در منوي عمودي با كليك روي  Country Tables اطلاعات كشور ها بصورت جداگانه  و براي شاخص هاي مختلف قابل دسترسي است. در اين قسمت فهرست كشور ها بصورت الفبايي ارائه شده است.

·        هعمچنين در منوي عمودي لينكي تحت عنوان Reference وجود دارد كه به ارائه منابع اطلاعاتي و گزارش هاي مورد استناد همراه با ارتباط  به منابع اصلي مي پردازد.

همانطور كه ذكر شد سري هاي زماني ارائه شده توسط اين لوح فشرده از اهميت خاصي براي محققان و پژوهشگران و برنامه ريزان برخوردار است. براي آشنايي با روش استفاده از اين امكان و استخراج اطلاعات مورد نياز توضيحاتي جداگانه اي در اين خصوص  ارائه مي گردد.

ابتدا از طريق منوي افقي Query ‌ و يا منوي عمودي  Time Series Query وارد صفحه مربوط به سري هاي زماني مي شويم.

خلاصه كار اصلي كه انجام خواهيم داد اين است كه  تعدادي شاخص مورد نظر ( قابل انتخاب از 1 شاخص  تا 854  شاخص)  و  سال هاي مورد نظر (سال هاي مختلف از سال 1960 تا 2007 بصورت سري يا جداگانه )  و كشورهاي مورد نظر ( از 1 تا 209 كشور ) را انتخاب مي كنيم و نتيجه را بصورت جدول مشاهده و بصورت جداول با فرمت هاي مختلف مثل اكسل و غيره ذخيره خواهيم كرد.

پس از ورود به صفحه مربوطه سه پنجره يا سه قسمت (محل انتخاب شاخص ، محل انتخاب سال ،محل انتخاب كشور)‌ قابل مشاهده خواهد بود.

براي اينكه  query  يا سوال خود را تشكيل دهيم بايد در هر سه پنجره باز شده،  موارد مورد نياز خود را انتخاب كنيم.

پنجره شاخص ها (Series ) : جهت شروع روي دگمه Series  كليك مي كنيم تا پنجره انتخاب شاخص ها باز شود.  براي انتخاب شاخص چند روش وجود دارد روش اول انتخاب آنها از ليست الفبايي است  با مرور شاخص ها كه به صورت الفايي هستند آنها را بوسيله دوبل كليك  و يا زدن دگمه انتخاب (  select) به فهرست شاخص هاي انتخاب شده  ( پنجره پايين ) اضافه مي كنيم.

همچنانكه در تصوير مشاهده مي شود تعداد854 شاخص قابل انتخاب هستندكه بصورت الفبايي مرتب شده اند با دوبل كليك روي شاخص مورد نظر و يا زدن دگمه  select در منوي سمت راست آن را انتخاب مي كنيم تا عنوان آن در پنجره پايين نمايش داده شود. گزينه هاي ديگري نيز در اين صفحه وجود دارد. با انتخاب گزينه Descending  مي توان ترتيب نمايش  سري ها را نزولي كرد. با وارد كردن كليد واژه دلخواه و زدن گزينه  find ميتوان شاخص مورد نظر را جستجو كرد. و در نهايت با زدن گزينه  Select شاخص مورد نظر را انتخاب و وارد پنجره پايين كرد. همچنين مي توان با انتخاب گزينه  Sellect all 854 تمام شاخص ها را انتخاب نمود.

 روش دوم استفاده از موضوع بندي هاي ( Category) شاخص هاست كه در منوي بالاي صفحه وجود دارد. با انتخاب گزينه  Category شاخص هاي موجود با دسته بندي هاي مرتبط نمايش داده مي شوند

در اين قسمت شاخص ها به صورت دسته بندي با موضوعات كلي زير نمايش داده ميشوند.

عنوان دسته بندي شاخص ها                           تعداد شاخص هاي موجود

• نگاهي كلي به جهان                                          26
• شاخص هاي جمعيت                                         227
• شاخص هاي مربوط به محيط زيست                      115 
• شاخص هاي مربوط اقتصاد                                  250
• شاخص هاي مربوط به دولت ها & بازار                 158
• شاخص هاي مربوط پيوند هاي جهاني                      104
• نمايش تمام شاخص ها                                       854

با كليك روي هر دسته بندي زير شاخه هاي مربوط به آن دسته قابل مشاهده و انتخاب هستند.

براي مثال  زير شاخه هاي شاخص جمعيتي( People) عبارتند از : جمعيت(Population) ، اشتغال(labor )، درآمد (Income)،  آموزش (Education)   و  بهداشت  ( Health ). شاخص هاي دسته هاي ديگر نيز  بدين صورت داراي زيرشاخه هاي مربوطه هستند.

همچنين مي توان از بين دسته بندي ها و زير شاخه هاي مختلف چند گزينه را بصورت تركيبي از شاخص ها انتخاب كرد.

چنانكه  ملاحظه مي شود در اين شكل زير شاخه هاي  اشتغال، آموزش و بهداشت از دسته بندي شاخص هاي جمعيت انتخاب گرديده است.

قسمت Matching series   در صفحه انتخاب شاخص ها،  تعداد شاخص ها را در هر گزينه نمايش مي دهد. و قسمت Selected series  تعداد گزينه هاي انتخاب شده را نمايش ميدهد و همانظور كه پيشتر اشار شد پنجره پايين ، شاخص هاي انتخاب شده را نمايش خواهد داد. در پايان انتخاب با زدن كليد  OK انتخاب تاييد شده و پنجره بسته مي شود همجنين در صورت انصراف مي توانيد گزينه  Cancel  را انتخاب كنيد.

انتخاب بعدي مربوط به كشورهاي مورد نظر است. پس از باز كردن پنجره مربوط به انتخاب كشور ها فهرستي الفيايي از نام كشورها همانند شكل زير قابل مشاهده خواهد بود.

در اين پنجره نيز تعداد 209 كشور قابل انتخاب هستند. با وارد كردن نام كشور در قسمت مربوطه (Type a country name and…)  و زدن كليد اينتر ميتوان كشور مورد نظر را انخاب كرد و يا با استفاده از مرور الفبايي و كليك و زدن گزينه  select كشور يا كشورهاي مورد نظر را انتخاب كرد. در پايين صفحه قسمتي براي ورود كد كشور ها وجود دارد كه از اين گزينه نيز ميتوان براي انتخاب كشور ها با وارد كردن كد مربوط استفاده كرد .لازم به ذكر است كد كشور ها از منوي بالاي صفحه به نام Codes  قابل استفاده مي باشد. در قسمت سمت راست صفحه تعداد و پنجره نمايش نام كشورهاي انتخاب شده نمايش داده مي شود. همچنين  ميتوان با زدن گزينه  select all تمامي كشور ها را انتخاب كرده و به پنجره سمت راست منتقل كرد. 

در اين پنجره ، دسته بندي هايي نيز براي كشورها انجام شده است كه ميتوان با استفاده از اين دسته بندي ها كار انتخاب كشور ها را  راحت تر انجام داد. با انتخاب گزينه  Classification صفحه ديگري باز مي شود كه دسته بندي هاي كشور ها را نشان مي دهد.

در اين صفحه كشورها سه گروه اصلي تقسيم بندي شده و در هرگروه نيز به زير گروه هايي تقسيم شده اند. 

كشورها برحسب ناحيه جغرافياي

•  منطقه آسياي شرقي و اقيانوسيه
• اروپا و آسياي مركزي
• امريکا لاتين و کارائيب
• خاورميانه و آفريقاي شمالي
• آسياي جنوبي
• مناطق جنوب صحراي آفريقا
• ايالات متحده و كانادا

كشورها برحسب درآمد

•   درآمد پايين
• درآمد متوسط پايين
• درآمد متوسط بالا
• درآمد بالا    OECD
• درآمد بالا  غير OECD

كشور ها بر حسب وضعيت وام از

• موسسه توسعه بين المللي I.D.A.
• تركيبي (Blend )
• بانك بين المللي توسعه و ترميم I.B.R.D.
• طبقه بندي نشده

براي انتخاب كشور يا كشورهاي مورد نظر مي توان تركيبي از گزينه هاي فوق را انتخاب كرد.

با انتخاب منوي  Criteriaدر منوي موجود درصفحه انتخاب كشور، امكان تعريف شرايط وضوابط براي انتخاب فراهم ميگردد. بدين معني كه ميتوان با انتخاب تر كيبي از شاخص ها و انتخاب سال اطلاعات مورد نظررا براي يك كشور يا گروه هايي از كشورها بدست آورد.

با انتخاب منوي Group‌صفحه اي باز خواهد شد كه در آن فهرست كشورها به 18 گروه تقسيم بندي شده اند. انتخاب گروهي كشور ها باعث صرفه جويي در زمان انتخاب آن ها مي شود و كشورهايي كه در يك گروه خاصي جا گرفته اند بطور همزمان انتخاب مي شوند. براي اينكار پس از اشاره موس بر روي گروه مورد نظر دگمه Select  را مي زنيم.

گروه بندي كشورهاي ذكر شده عبارتند از:

• •       كشورهاي منطقه آسياي شرقي و اقيانوسيه
• •       كشورهاي منطقه يورو
• •       كشورهاي اروپا و آسياي مركزي
• •       كشورهاي فقير كه بدهي هاي خارجي بالايي دارند
• •       كشورهاي با درآمد بالا
• •       كشورهاي با درآمد بالا  غير OECD
• •       كشورهاي با درآمد بالا    OECD
• •       امريکا لاتين و کارائيب
• •       كشورهاي كمتر توسعه يافته : مطابق تقسيم بندي سازمان ملل
• •       كشورهاي با درآمد متوسط پايين
• •       كشورهاي با درآمد پايين
• •       كشورهاي با درآمد متوسط پايين تر
• •       خاورميانه و آفريقاي شمالي
• •       كشورهاي با درآمد متوسط
• •       كشورهاي آسياي جنوبي
• •       كشورهاي مناطق جنوب صحراي آفريقا
• •       كشورهاي با درآمد متوسط بالا
• •       كل كشور هاي جهان

پس از انتخاب گروه كشورها يا گروه هايي از كشورهاي مورد نظر ،  با كليك بر روي گزينه OK انتخاب خود را تاييد مي كنيم كه پنجره مربوطه بسته شده و به صفحه اصلي Query  باز مي گرديم.

انتخاب بعدي مربوط به سال هاي مورد نظر است. در صفحه Query  با كليك روي Periods  پنجره انتخاب سال باز مي شود.

در لوح فشرده مربوط به سال 2008 تعداد 48 انتخاب براي سال وجود دارد يعني از سال  1960 تا 2007، بنابرين  با انتخاب گزينه  Select all 48 مي توانيم همه سال ها را انتخاب كنيم و يا سال هاي مورد نظر خود را دوبل كليك كرده  و يا علامت زده و با كليك بر روي  گزينه    Select ، به پنجره سال هاي انتخاب شده  ( پنجره سمت راست) منتقل مي نماييم و در نهايت با استفاده از گزينه  OK  انتخاب خود راتائيد مي كنيم.

تا اين مرحله انتخاب هاي خود را انجام داده ايم و ميخواهيم نتايج را مشاهده كنيم. فرم تكميل شده Query مثل شكل زير خواهد بود.

براي مشاهده نتايج روي دگمه View Data   درمنوي عمودي و يا Result در منوي افقي بالاي صفحه كليك مي كنيم. پس از چند لحظه  نتايج بصورت جدول نمايان خواهد شد. ( زمان فراخواني اطلاعات ونمايش نتيجه ، بستگي به تعداد انتخاب ها و بزرگي جدول خروجي دارد كه در هر حال بيشتراز چند ثانيه طول نخواهد كشيد ).

شكل زير نمونه اي از نتايج ارائه شده مي باشد كه به صورت جدول ماتريسي مي باشد:

در اين جدول امكانات و ابزار هاي مناسبي ديگري براي استفاده بهتر از نتايج ارائه شده وجود دارد كه در ادامه به كاربرد آن ها اشاره خواهد شد. همانطور كه مشاهده مي گردد ستون  A  جدول در برگيرنده شاخص ها ، رديف يك جدول سال ها و تقاطع آن ها داده هاي مربوطه را نشان ميدهد. 

• براي مشاهده اطلاعات بقيه گزينه ها ميتوان با زدن دگمه هاي Up و Dn در قسمت بالاي جدول و يا با استفاده از منوي كشويي مقابل آن ، گزينه مورد نظر راانتخاب واطلاعات آن را مشاهده كرد. البته اين درحالت پيش فرض است در صورت تغيير حالت نمايش ستون ها و سالها و شاخص ها از منوي  مربوط به قسمت Orientation‌  اين انتخاب ها نيز مطابق آن تغيير خواهد كرد.
• با كليك بر روي كلمه  Note ميتوان يادداشت توضيحي مربوط به اطلاعات يك گزينه را مشاهده كرد.
• در قسمت Orientation ميتوان رديف ها و ستون ها را براي نمايش اطلاعات به صورت دلخواه عوض كرد. براي مثال نمايش شاخص ها به صورت ستوني و نمايش كشور به صورت رديفي و يا يكي از ساير گزينه هاي زير به  دلخواه و مطابق با نياز خود كه قابل انتخاب هستند.

• Countries down/Periods across
• Countries across/Series across
• Series down/Periods Across
• Series down/Countries across
• Periods down/Countries across
• Periods down/Series across

• گزينه بعدي كه به صورت منوي كشويي مي باشد چگونگي نمايش واحد اعداد را تعيين مي كند و مي توان يكي از موارد را مثل Scientific ، Unit ،Thousands  ، ء Millions ،  Billions  ،  انتخاب كرد
• منوي كشويي بعدي درسمت راست آن امكان انتخاب تعداد رقم هاي اعشار در داده ها را فراهم مي كند.
• منوي كشويي ديگر مربوط به  انتخاب حالت نمايش اعداد بصورت درصد تغييرات ( %change) وداده هاي خام (Raw data) ونمايه ( Index) مي باشد.
• در منوي بالايي امكانات ديگري نيز مشاهده مي شود كه عبارتند از : چاپ ، ذخيره ، كپي ، paste ، Freeze : (  براي ثابت كردن سربرگ افقي  و عمودي جدول ) ، Codes : ( براي نمايش كد كشورها و شاخص ها به جاي نام كامل) ، Chart : ( براي رسم نمودار از داده ها كه در ادامه مطلب توضيحاتي كافي در اين خصوص ارائه خواهد شد )  و  Map : ) نقشه مربوط به كشور هاي انتخاب شده در جدول و گروه هاي كشور ها را نشان ميدهد) .
• اگر در روي جدول داده ها كليك راست انجام شود پنجره اي بازخواهد شد كه امكان ايجاد تغييرات در شاخص ها، كشورها و سال هاي انتخاب شده را فراهم مي آورد.

يكي از امكانات جالب اين بانك اطلاعاتي رسم نمودار براي نتايج اطلاعات استخراج شده مي باشد . براي اين كار كافي است محدوده اطلاعات مورد نظر خود را در روي جدول با استفاده از موس علامت گذاري كرده و بر روي نشاني           كليك مي كنيم. نمونه اي از نمودار مطابق شكل زير مي باشد:

در اين قسمت امكان مشاهده علايم و اختصارات مربوط به نمودار(Legends ) ، تبديل نمودار به حالت نمودار سه بعدي و ايجاد تغييرات در زاويه نمايش نمودار ( مشابه آنچه در نرم افزار اكسل وجود دارد) ، امكان مشاهده اطلاعات بر روي نمودار، امكان ذخيره بصورت فرمت JPG (عكس) و امكان چاپ نمودار نيز وجود دارد.

همچنين با كليك راست روي صفحه نمودار، امكان رسم انواع نمودارها و تغيير درتنظيمات پيشرفته براي رسم نمودار دلخواه و ذخيره با فرمت JPG ، كپي، چاپ و غيره وجود دارد.

ذخيره اطلاعات با فرمت هاي مختلف : يكي از امكانات جالب ديگر اين بانك اطلاعاتي ذخيره نتايج استخراج شده  Query) )  در فرمت هاي مختلف مي باشد كه پژوهشگر به راحتي مي تواند  اطلاعات را به فرمت دلخواه خود منتقل نموده و با نرم افزارهاي مختلف مورد نظر خود به تجزيه و تحليل داده ها بپردازد.

همانطور كه در تصوير مشاهده مي گردد نتايج حاصل از جستجو مي تواند با فرمت هاي ، Excel ( به دوشكل ذخيره به صورت اكسل و يا انتقال به فايل اكسل) و ساير فرمت ها نظير ،Ascii، SAS.، Access ،  dBase ، Data sheet ،  Textوبا فرمت چند بعدي (Multidimentional view)  ذخيره گردد. البته گزينه هاي ديگري نيز براي تنظيمات فايل خروجي موجود مي باشد كه در صورت نياز ميتوان با استفاده از آنها  اطلاعات مورد نياز را دقيق تر  تنظيم و ذخيره كرد مثل انتخاب كل اطلاعات يا اطلاعاتي كه در روي صفحه اصلي قرار دارد، ذخيره نمودن نام كامل ، كد و يا هردو و نظاير آن.

امكان ديگري كه در اين مجال بدان پرداخته مي شود مشاهده نقشه جهان با علامت گذاري كشور هاي مورد مطالعه مي باشد. كشور يا كشورها و يا گروه هايي از كشور ها كه درقسمت انتخاب كشور در فرم ايجاد Query انتخاب شده اند بصورت مشخص  و با استفاده از رنگ ها بر روي نقشه جهان قابل مشاهده مي باشد.

 براي اينكار در همان صفحه مشاهده  نتايج جستجو (Data Veiw) بر روي كليد نقشه (Map ) كليك مي كنيم.

در تصوير فوق كشورهايي كه با رنگ آميزي مشخص شده اند همان كشورهايي هستند كه براي استخراج اطلاعات آنها انتخاب شده اند ضمن اينكه با كليك بر روي نقشه هر كشور در روي نقشه فوق، اطلاعات مربوط به همان كشور بصورت جداگانه قابل مشاهده خواهد بود.

---

[1] International Development Association

[2] International Bank for Reconstruction and Development

[3] Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)