بخشنامه بودجه
بخش نخست بخشنامه بودجه شامل سياست ها، جهت گيري ها و راهبردهاي اساسي لايحه بودجه مي باشد. در اين منبع اطلاعاتي، موارد زير قابل دسترس مي باشد:
1. سياست هاي كلي و اهداف بودجه سال آينده
2. سياست ها و خط مشي هاي مربوط به بخش ها.3. سياست هاي مربوط به منابع و اعتبارات
4. سقف هزينه هاي جاري و عمراني از محل در آمد عمومي بر حسب امور و فصل
5. برنامه زمان بندي تهيه و تنظيم بودجه
6. دستورالعمل تهيه و تنظيم بودجه وزارتخانه ها و موسسات دولتي
7. دستورالعمل تهيه و تنظيم بودجه شركت هاي دولتي
8. دستورالعمل تهيه و تنظيم بودجه دستگاه هاي اجرايي محلي
9. ضوابط مالي تهيه و تنظيم بودجه
10. چگونگي ارسال بودجه پيشنهادي
بخشنامه بودجه در حقيقت تهيه دستورالعمل تنظيم بودجه دستگاه هاست. مطابق اين بخشنامه كليه وزارتخانه ها و موسسات دولتي، شركتهاي دولتي و موسسات انتفاعي وابسته به دولت، سازمان صدا و سيما جمهوري اسلامي ايران و نهادهاي عمومي غير دولتي ( در مورد آن قسمت از بودجه خود كه از محل بودجه عمومي دولت تامين مي شود)، مكلفند در چارچوب سياست هاي تعيين شده نسبت به تهيه بودجه سال آينده خود بر مبناي مفاد مندرج در اين بخشنامه و پيوست ها و دستورالعمل هاي ذيربط كه توسط معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي رييس جمهور ( سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور سابق ) تهيه و ابلاغ مي گردد، اقدام و حداكثر تا تاريخ مندرج در برنامه زمانبندي شده، به سازمان مذكور ارسال كنند.
سازمان مذكور موظف است بودجه هاي پيشنهادي و مصوبات مجمع عمومي يا شوراي عالي را بر اساس مفاد اين بخشنامه و پيوست هاي آن، حسب مورد با همكاري دستگاه پيشنهاد دهنده، بررسي و نتيجه را مطابق برنامه زمان بندي شده به هيات دولت تقديم نمايد.
بخشنامه ابتدا حاوي يک سري اطلاعات آماري است که در مقدمه آورده مي‌شود. در داخل بخشنامه يک سري دستورالعمل مي‌آيد که مربوط به وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي و شرکتهاي دولتي و مربوط به بودجه‌هاي استاني است ضميمه دستورالعمل يکسري فرم است. فرمها توسط وزارتخانه‌ها تکميل مي‌شود. اين فرمها بودجه دستگاهها را تشکيل مي‌دهد. رهنمودهاي اجرايي خاص از ديگر مواردي است که در بخشنامه مي‌آيد. بعضي از دستگاهها با توجه به ماهيت فعاليتي که دارند مي‌بايستي يکسري نکات خاص براي تخصيص اعتبار به آنها مورد توجه قرار گيرد. اهداف و سياست‌هاي سال آينده نيز جزئي از بخشنامه است.در داخل بخشنامه بحث زمانبندي تهيه و تنظيم بودجه‌هاي دستگاههاي اجرايي هم منظور مي‌شود. بخشنامه بودجه که در اقتصاد ايران به دستگاهها ابلاغ مي‌شود طي سالهاي اخير دچار عمده‌ترين تغييرات در قسمت فرمها شده است. اما از نظر محتوايي تغيير مهمي نکرده است. بخشنامه در اقتصاد ايران نقش راهنماي اصلي را ايفا مي‌کند يعني عمده‌ترين و اصلي‌ترين راهنمايي است که دستگاهها در نظر مي‌گيرند و براساس آن بودجه خود را تنظيم مي‌کنند. بنابراين بخشنامه به نوعي يک اهرم نظارت و هماهنگي نيز تلقي مي شود.
در تهيه بخشنامه اهداف خاصي دنبال مي شود:
- فعاليتها را هماهنگ مي‌کند، يکپارچگي را تامين مي‌کند
- تهيه و تنظيم را تسريع مي‌کند
- بين اهداف دستگاهها و اهداف کلان دولت تعادل برقرار مي‌کند.
- اصل وحدت در تهيه بودجه را سبب مي‌شود.
- دستگاهها از استقلال کامل در تهيه و تنظيم برخوردار نيستند.
- تصويري از اقتصاد کلان
- راهنماي اصلي تهيه و تنظيم بودجه دستگاه (بخشنامه بودجه)
- تهيه و تنظيم بودجه‌هاي دستگاههاي اجرائي
به علت اينكه زمان تهيه بخشنامه معمولا در نيمه دوم هر سال مي باشد لذا اطلاعات اقتصادي كشور را در ششماهه اول سال و اطلاعات شش ماهه دوم سال قبلي را تهيه و براساس آن اطلاعات بخشنامه سال آينده تهيه مي‌گردد. اطلاعات از تمام واحدهاي آماري (مثل: مرکز آمار، گمرگ و...) چه درآمدي و چه هزينه‌اي جمع آوري مي شود.
